Het dierenrijk als bron van geneesmiddelen, (volks)geneeskunde en farmacie

Guy Gilias (Haasrode, België) is geen onbekende in de wereld van de geschiedenis van de farmacie. Jarenlang was hij bestuurslid van de Kring Geschiedenis van de Pharmacie in de Benelux en redacteur van het Bulletin. Ook schreef hij een aantal boeken waaronder Als de pillen konden spreken en De apotheker in prenten, verzen en spreuken. 

Het jongste boek van hem is getiteld Het dierenrijk als bron van geneesmiddelen, (volks)geneeskunde en farmacie. Het is verschenen in de serie Cahiers GGG, als nummer 20. GGG staat voor Geschiedenis van de Geneeskunde en Gezondheidszorg, en wordt uitgegeven door Garant (Antwerpen).

Dat de auteur producten van dieren behandelt die met name vroeger in de (volks) geneeskunde zijn gebruikt zal geen verbazing wekken. Daar valt ook nog de “drekapotheek” onder. Ook bevat het boek dieren gebruikt als symbool van de geneeskunde en de farmacie.

Voor mij was het hoofdstuk Geneesheiligen met dierenattributen de grootste verrassing. Zoals de schrijver opmerkt is er een oneindig aanbod van geneesheiligen met een dierenattribuut. Mooi voorbeeld vond ik de hond bij de heilige Dominicus. Zijn moeder droomde over een hond met een fakkel in de mond, en inderdaad zijn er afbeeldingen van Dominicus met hond die een brandende fakkel in zijn bek heeft. De Dominicanen zou komen van Domini canes, latijn voor de honden van de heer. Bij koorts zou het helpen om Dominicus aan te roepen, het homeopathisch principe dus.  

Zoals altijd valt er ook wel wat op te merken. Het verschil tussen geneesmiddelen van dierlijke oorsprong (deel 2, hoofdstuk 1) en dieren in de volksgeneeskunde (deel 2, hoofdstuk 2) is niet scherp te trekken zoals de schrijver zelf ook wel aangeeft. En misschien had iets meer aandacht gegeven kunnen worden aan de revival van een aantal middelen waarvan we dachten dat ze echt obsoleet waren geworden, zoals honing en bloedzuigers.

Concluderend: Voor wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van de farmacie is dit boek zeker aan te bevelen. Informatief, en op vele plaatsen ook vermakelijk.

Het boek is te bestellen bij de auteur, Email adres gilias.boogaerts@telenet.be voor 27 euro inclusief verzending naar Nederland.
 

Wim Rakhorst